Enter google
Call from google
*********************thewondersofturkey*********
**
AİZANOİ-ÇAVDARHİSAR..
Aizanoi sitesi
Aezani Çavdarhisar
Çavdarhisar Harabeleri
Tüm Yönleri ile Aizanoi
Aizanoi Antik kent
Aizanoi harabeleri
Aizanoililer kimdir
Aizanoi nerededir.
Where Aizanoi
*Akretör*************

Antik köprü
*****
Mozaik kadın figürü
*****Look
*****thewondersofturkey*****
Tapınak düzlüğü günümüzde Aizanoi'nin
tanıtımı için faaliyet alanı olarak kullanılıyor.
Bu maksatla * Aizanoi Şenlikleri * yapılıyor.

Su Perisi ERATO
(AZAN'ın Annesi)
Aizanoi ..
Şuraya Bir Not Düşüyorum .Aizanoi Kenti Çağdaşlarının En iyisi ve Öncülüdür. Burada
Tam bir şehircilik anlayışı vardır.Her şey Düşünülmüş,Tasarlanmış,Projelendirilmiştir.
Burada Bulunan Mimari eserlerin (Tapınak,Tiyatro-Bitişik Stadyum, Borsa yapısı ,Köprü
ve taşkın önleme bariyerleri ve diğer. ) Daha Görkemlisi Dünyanın hiç bir yerinde yoktur.
Günümüze Ulaşmış iki Mimari eser : Efes ve aspendos Tiyatroları ,Daha sağlam kalmışlardır.
Aizanoi Tiyatrosu Tamamı mermer yapıdır.Ancak diğerlerine nazaran biraz yıkılmış durumdadır.
Uzmanlar ,Mimar,mühendis,Şehircilik uzmanları incelesin bu kentlerin En iyi konumda olduk
ları dönem (ms 100-350) Esas alınarak kıyaslama yapılsın inanıyorum ki Aizanoi birinci seçilir.
The best of the ancient city of turkey
Aizanoi;
Aizanoi overview,
Aizanoi ye genel bakış.Aizanoi nezaman kuruldu,kuruluş tarihi,Kim kurdu.Aizanoi sitesi ,Aizanoi
Çavdarhisar'a genel bir bakış yaparak ,Aizanoi deki Yaşanmışlıkları MÖ 3000 -MS 650 yılları -
na ait gelişimi ,değişimi ve günlük yaşamdan kesitler verilecektir.Aizanoi!liler nereden gelmiş,Aiza-
noi' nin ilk kuruluş yeri, Aizanoi de ticaret,Tiyatro, Aizanoi de İlk futbol nezaman oynanmış,
Aizanoi detiyatro.Aizanoi nin aşk tünelleri,Eylence,Aizanoi de tapınma, gibi pek çok konu işlene-
cektir.Aizanoi-Çavdarhisar, antik kentinin yapı birimleri Borsa binası,Tapınak,köprüler.hamamlar ,
tiyatro ve stadium gibi yapıların,fotoğrafları çeşitli sitelerde çok sayıda var.Bu yapıların özellikleri
ve muhtemelyapım yılları hk bilgiler de var.Bu sitede ise :'Aizanoi-Çavdarhisar' Yapılarla ilgili daha
detaylı bilgiler verilmekle birlikte Buradaki yaşanmışlık ,Azanistler kim dir nereden gelmiştir.İnanış-
ları yaşam tarzları nasıldır.Eğitim,Üretim,Spor ,Ticaret,Kültürel faaliyetler,Eylence-Tiyatro ,Diğer
devletlerle Roma,Doğu roma-bizans ,Atina ile ilgili birçok husus işlenecektir.Bu sitede olaylar
,yaşanmışlıklar sade, yalın bir şekilde anlatılacak.eski ve anlaşılması zor kelimeler yerine halkın
günlük konuşma biçimine uygun olacak.Konular,olaylar mutlaka alıntı,kıyas ve benzeri olaylar
yardımı ile anlatılacak..Bugünden geçmişe net bir bakış zaten mümkün değildir.
Çavdarhisar'lılara Teşekkür.
Çavdarhisar halkına Teşekkür etmek istiyorum .Antik kenti iyi korumuşlar.Görünürdeki hiçbir
kalıntının üzerine bina yapmamışlar.Köy evleri toprak kerpiç ve ahşaptan ibaret.Üzeri bina ya-
pılarak örtülmüş antik kalıntı yoktur.Yer altında kalanlar doğal olaylar neticesidir.2011 yılı itiba-
riyle,yeni bir yapı ortaya çıkarılmış değildir .Mevcutlar biraz daha açılmıştır.Büyük Çarşı açılmış
kapatılmıştır. Aizanoi 'de aşk tünelleri kapalıdır. Borsa binası ve sütunlu cadde hep vardı.Düzen-
leme yapıldı..Kurşun çıkarma işi doğru değil Aizanoi İnsan eliyle hiç zarargörmeyen tek Antik
.kent denilebilir.Çavdarhisar'a Teşekkürler.
Ο αρχαίος ναός του κόσμου πιο δύσκολες-Aizanoi
ZEUS TAPINAĞI,Aizanoi/ Çavdarhisar.
Önde Görünen Kadın Büstü Tapınak alınlığında Akroter olarak bulunuyordu.
Resimde görüldüğü gibi,
Aizanoi zeus Tapınağı Dünyada sağlam kalmış tek antik tapınaktır.
Древний храм из самых надежных мире
Who built the Temple of Zeus-Aizanoi.
Zeus tapınağını kim yaptırdı?
Zeus Tapınağını Domitien Yaptırmıştır.
Zeus Tapınağını Hadrian Tamamlatmıştır.
TAPINAK. Aizanoi'nin kalbi, en görkemli yapısı.
Türkiye ve Dünyada benzeri yok.Halen dim dik ayakta
Tüm görkemi ihtişamı ile yakınından geçenleri cezbediyor.
Tapınağın yapımına İmparator Domitian zamanında baş
lanmıştır.MS 81-96........
Ancak inşaat bir mütdet yarım kalmıştır.Rivatete göre
Aşk acısı çeken İmparator Hadrian 'ın Anadolu gezisi
sırasında yolu Aizanoi 'e düşmüş ve Zaten hayalinde
olan Tapınak yaptırma arzusunu burada gerçekleş-
tirmiştir.
............................................................................................ Domitıan
Aizanoi Zeus tapınağı yapımına başlatan Roma İmparatoru ........Domitian .
Tapınağın Yapımına Tonuzlu mahsen kısmından
Başlanmıştır.Üst bölümün zemini tamamlanmış
Sütünların yerleştirilmesi yapımış daha sonra
Ara verilmiş.Hadrian Na tamam yapının Duvar
Oda ,Çatı kısımlarının yapımını sağlamıştır,(Eski
kral öldü Yaşasın yeni kral) anlayışı o yıllarda da
Geçerli olmalı ki Duvara Hadrian'ın ismi yazılmış.
Azanistler KİMDİR Nereden Gelmişlerdir:
Aizanoi liler nereden gelmiştir.
AZANLAR: Tanrıların tanrısı Baş tanrı ZEUS 'un Torunlarıdır .Aizanoi Kent devletinin kurucu-
su AZAN'dır.AZAN'ın annesi :su perisi ERATO , Babası: ARKAS.dır.Yani ZEUS ,Azan'ın de-
desidir.Bu efsanede adı geçen kişilerle ilgili bilgi verilecek.***
EFSANE ! Efsaneler Çok karışık , anlamak çok güç.Aizanoi kurucusu Azan'ın Anne ve Babası
ile ilgili Efsane *İlyada* ya dayanıyor,Pelasgoi Mitolojisi ürünü söylence:
Güzel Bakire Kalisto .Tanrıça Artemis ile ava çıkar.Çapkın Zues Kallistoyu Görür,hoşlanır ,hileli
yöntemle kallistoyu İğfal eder.Kalisto hamile kalır.Durumu öğrenen Artemis ,Kallistoyu kovar.Bu
durumu öğrenen Hera (evlilik tanrıçası !) Kıskanır veÇok kızar.Kallisto'yu doğum yaptıktan sora
AYI kılığın dönüştürür. Doğan çocuğa (Yani Oğlunnu) ZeusBakkımı için Hermes'e verir.Çocuğa
, ARKAS-Ayı adı verilir.Arkas Büyür İyi bir avcı olur.Kıskanç ve İntikamcı HERE , ARKAS' ın
Karşısına öldürmesini istediği ,Ayı kılığındaki annesi Kallistoyu çıkarır.Arkas Ayı sandığı Anası
Kallistoyu tam vuracakken Zeus ,Kallistoyu kaçırır ve Gökteki yıldızlarıarasına koyar. Büyük Ayı
yıldız Kümesi,Kollisto, Küçük ayı ise Oğlu ARKAS.'dır.
ARKAS. Hermes' le birlikte Arkadia kırsalında avlandığı sırada Lykaon'un Organize ettiği şöle-
ne katılırBurada Öldürülür ve Eti pişirilir ve Tanrılara ziyafet çekilir. Yemekten sonra durumu
Zeus 'a bil-direnKral Lykaon ,Güçlü, Kudretli bir Tanrı isen Oğlun ARKAS'ı eski haline getir!
diye ZEUS'u küçümser. Çok kızan Zeus Arkas'ı diriltir ve eski haline getirir..Kral Lykaos'u ise
Kurt haline getirerek lanetler
Bu hikayeden Anlıyoruz ki Aizanoi Kurucusu AZAN'ın Babası ARKAS ,ın başından geçmeyen
olay kalmamış.Macera perest Babanın ,Gözü pek Oğlu AZAN taaa Batı Ege den gelip Bugünkü
YeriKütahya/Çavdarhisar 'da AİZANOİ adı verilen topraklarda yaşam bulmuş .Büyümüş ,geliş-
mişMÖ 150 de Şehir devleti olmuş,MS 50 - 450 Yıllarında,Azan 'ın Torunları Aizanoi yi Dünyan
en modern kenti Yapmışlar.
Bu hikayelerden anlaşılıyorki O çağlarde Dünya boş .Canı sıkılan Kendine Güvenen Mevcut kralın
ölmesini beklememiş .Uygun Arazi bulan Gözü kara .Bilekli-Yürekli vede Bilgili olan Kişiler Kendi
Adına Yerleşim yerleri-Şehirler Kurmuşlar.İşte bunlardan biride Aizanoi yi kuran , AZAN'dır.
AZAN 'ın Annesi HERA Evlilik tanrıçası
Kallisto.
Aizanoi Kuruluş Efsanesi;
AZAN Efsanesi: Aizanoi Kentini kuran AZAN adındaki kahraman,Atadan-Dededen Ünlü,
Şanlı hep ön planda olan geçmişe sahip.Dedesi Zeus,Babası Kral ARKAS,Anası Su Perisi
ERATO.Cesur ,Korkusuz Azan MÖ 800 yy larda EGE'nin batısından ,Doğu EGE iç kısımlarında
yer alan BugünküYeri Çavdarhisar İlçesi olan Topraklarda kendi ülkesinin (Aizanoi) temellerini
atmış. Bu topraklarda halenÇavdarhisar 'lılar yaşamaktadır. Malazgirt 1071 sonrası Anadolu
içlerine ilerleyen Türk Kavimlerinbazıları Bu bögeye kadar gelmişler ve 1200 lerde yarı göçebe
yarı yerleşik durumda Yerli kavimlerAizanist 'lerle Komşu olmuşlar (-Bu husus daha sonra
detaylıca anlatlacak). Aizanoi ,yeni komşularınilgisini çekmiş ,olmalı ki ,Aizanoi ve Kurucusu
AZAN ile ilgili bilgiler öğrenmişler ve o bilgileri Söylence Olarak günümüze taşımışlar.Çavdar-
hisar'da dilden dile anlatılan,
SÖYLENCE:
Aizanoi Şehrini kuran kişi *AZAN'ın Uzun boylu olduğu,Çok Güçlü Kuvvetli biri olduğu
Yerde ve Gökyüzünde etkili ve bilgili olduğu,Balık üretimi ve tüketimine önem verdiği,Şehrin İmarın-
da Bizzat Görev aldığının ifadesi olarak *Aizanoi kuran ulu kişi ,Koca mermer taşları ve Koca sü-
tunları Eliyle yapar Cebinde Taşırmış* Cümleleriyle anlatılmaktadır. Uzun boylu oluşu iki olayla an-
latılıyor.Biri; Aizanoi nin kurucusunun buyu çok uzunmuş * Ayakları Tiyatroda, Gövdesi Tapınak
ta Başı ise Penkalas ırmağı Baraj köprüsünde olup ,boynunu nehre uzatıp SU içermiş *Cümleleri
ile günümüze gelmiştir.Bir başka Söylence ise, Tarife uyan kişi Yani Aizanoi Kurucusu AZAN 'ın
Balıkçılık yanını ve Güneşle ilişkisinin boyutunu anlatmak için olsa gerek *Penkalas Irmağından
Yakaladığı Balıkları Gök yüzüne uzatır (Boyu çok uzundur) ve Anında Güneşin Tesiri ile Pişirirmiş.
Bu söylenceler halen anlatılır. Aizanoi Kuruluşu ve Kurucusu AZAN ile ilgili Hiç bir yerde bilgi yok .
Aizanoiİle ilgili yazan kişilerin ifadelerinden anldım ki bu hususta kimsede bilgi yok. Çok aradım
ben de bulamadım.Yukarıda verilen bilgiler ilk ve Tek bilgiler. Benim bu sitede sizlere aktardığım
bilgiler Çavdarhisar halkının ortak belleğinin günümüze taşıdığı söylencenin ürünüdür.
Zeus.Tanrıların Tanrısı ! Aizanoi..
Aizanoi nin kurucusu
Azın'ın dedesi,
ZEUS... Baş Tanrı !
***
Azanların ,Zeus soyundan olduğuna dair mitolojiden yola çıkarsak yolumuz Atina yani helen bölgesine çıkıyor.Azanların yaşam biçimleri,yazı,spor,yapı tarzı gibi birçok konuda Helenlerle benzerlik var.İyonyalılarla
Benzerlik var.MÖ 1200 lü yıllarda Ege nin yunanista bögesinden kaçan ve Anadolunun Ege kıyılarına yerleşen AKALAR-İyonyalılar, Çeşitli isimlerde-Efes.Miletos vs Şehirler kurmuşlar.Muhtemeldir ki bunların bir kısmı (İyonlar)) Ege kıyısından epey içeride Bugünkü Çavdarhisar bölgesinde yerleşmiştir Aizonoi şehir devletini kurmuşlardır.Aizanoi'nin denizden uzak oluşu dış dünya ve ege kıyılarındaki Akalarl-İyonlarla irtibatını zayıflattı. Ege -Denize yakın kısımlardaki
Şehir devletlerinin başı beladan kurtulmazken Aizanoililer iç kısımda tehlikelere uzak olmuşlardır.Bu uzak oluş
sükunet sağlamıştır,. lakin Aizanoi hakkında Günümüze az bilginin ulaşmasına neden olmaktadır.Çağdaşı şehirlerin ulaşımı deniz yolu ile olduğundan oralara ait bilgiler Aizani ye göre daha fazladır.Akalıların Egede kurduğu şerhirlerin içerisinde Aizano den söz edilmemesi bu nedenledir.Netice olarak Azanların Atalarının MORA yarımadası bölgesinden geldikleri anlaşılmaktadır.Aizanoi'lilerin Frigyalılarla soy bağı yoktur,Komşuluk ve karşılıklı etkileşim vardır.Müzik ve elsanatları konusunda bilgi alış-verişi olmuştur.
Frigler de MÖ 1200 lerde Balkanlardan gelmişlerdir.Frigya-Aizanoi arası 120 km dir.İki Şehrin yapı biçimi
mimarisi farklıdır.Frig medeniyeti zaten mö 600yy sona ermiştir.Tabii burada şehir devletini kurmuşlardır
ifadesi-hemen anında manasına gelmez-devlet oluşumu uzun yıllar sonra olmuştur.
ÇAVDARHİSAR -AİZANOİ yerleşkesi daha önceleri MÖ 3000yy.başka medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır.Aizanoi'nin kuruluşunda eski medeniyetin yapı malzemelerinden istifade edilmiştir.
Antik Göl........
Çavdarhisar Ovası ------ Plain Çavdarhisa
'ÖNCEKİ MEDENİYET mö 3000 lere dayanıyor.Yani günümüzden 5000 yıl önce.O zamanlar Çavdarhisar ovasının bulunduğu yerde Kuzey yönünde ' GÖL' varmış. Jeolojik incelemede bu durumun doğruluğu teyit edilmektedir.Gölün Güney-batı yönünde bugünkü Çavdarhisar'ın bulunduğu alan Önceki medeniyetin yerleşim yeriymiş.Bir başka GÖL'de daha güney batıda ,bugünkü Akpınar köyü -yunuslar vediger kısımlarda( Gediz Otoyolu yönünde) Göl suları ile kaplıymış.Büyük bir deprem olmuş. Yer yarılmış ,kayalar yırtılmış ; bugün Koçaçay-Bedir deresi vaya PANKALAS ırmağı denilen ve karşılıklı yamaç ve kaya parçaları yırtılarak dere yatağı açılmış sular boşalmış yolu üzerindeki o ilk medeniyeti yok etmiştir. Günümüzde bile bu olay
yaşlı kişilerce '* yer yarılmış İnsanlar ve hayvanlar yerin altına derin çukurlara düşmüş * şeklinde ifade edilmektedir . Gölün boşalan suları Bir alttaki Gölün su seviyesini yükseltmiş ve bi zaman sora kuzeyde Çatköy civarında yırtık meydana gelmiş ,aşınma neticesinde göl tamamen boşalmıştır.Kocaçay (Pankalas) ırmağının aktığı dere yatağı meydana gelmiştir'.....Bir bölgede yaşayan kavimlerin toptan yok olamayacağı ,yeni oluşumlara katılanların olabildiği ,din,dil ve kültürü ile yeni oluşum içerisinde asimile olunduğu vakıadır.Bu nedenle 5000 yıl önceki başka bir medeniyetle alakalı 'Felaketin' hadisesinin dilden-dile günümüze ulaşması mümkün olmuştur
Deprem sonrası Gölün yok oluşu neticesi burada önemli bir ova meydana gelmiştir-Çavdarhisar
OVASI. Etrafı Çam ormanları ile kaplı .Tabi o zamanlar ova Çamur deryası.Göl sularının tama
men çekilmesi uzunsürede olmuştur.
şekilde yaşamlarını sürdürdükleri anlaşılıyor.Bu yörenin 1500 yıl boş, kısmen bataklık olarak kal
dığı ,zamanla ovanın yeşile büründüğü anlaşılıyor.Büyük Afetten kurtulabilenler,Yeni gelen
Aizanoi lilerle birlikte yeni bir yaşama başlamış olmalılar.
Aizanoi nin ilk yerleşim yeri,
AİZANOİ de İLK Yerleşim:
Akalar Ege kıyılarına yerleşip (MÖ 1000 ,) Şehirler kurduğunu biliyoruz. Bu bölgede Yaşamanın
olumlu ve olumsuz yönleriVardı ;olumlu: verimli torak,deniz ulaşımı. Olumsuzu: Saldırıya açık oluşu , Sıcak,veSivrisinek.ve diğer,
Muhtemeldirki Zeus'un torunu AZAN bu nedenle egeden iç kesimlerde uygun yerleşke aramış ve
Gediz nehri boyunca K.Doğu yönünde hareketle yolu Çavdarhisar OVASINA çıkmıştır. Bura-
da eski medeniyetin izlerini görmüş ,ilgilenmiş olmalı.Bir zaman konaklamış ,havasını ve suyunu
beğenmiş olmalı.-.-Temmuz 15-Ağustos 15 ayında bile sıçaktan şikayet etmeden gece rahat bir
uyku çekmek mümkün olan Çavdarhisar Ovasına bakan Mağara (Kutsal Mağara) yakınına
yerleşme kararı vermiştir.
yıllarda Çavdarhisar ovası verimli ve yeşil.Ortasından
Bedir çayı (Pankalas ırmağı) Çevresinde Barağı çayı
-Ağarı çayı-Çerte deresi,Örencikderesi ve öteki
küçük derelerle beslenen bir durumda idi. Günümüz
de Toprak yorgun.nehirlerin suyu
azaldı ve rejimideğişti.Çünkü ormanlık
alanlar azaldı.yağış ve su rejimi bozuldu.
yakın zamana kadar şehir merkezine yakın
kısımlar bile ormanla kaplıymış.Kaba çam
adı verilen tarlalık alanın ,çam ormanı oldu
ğu yaşlı kişilerce ifade edilmektedir.Boşa
lan Göl alanınını milli-hümüs- toprağı geniş
çayırlıklara dönüşmüş ,yem yeşil bol ağaçlı
deposu.Ekime elverişli. Ozamanlarda hay
vanlar,insanların yaşamı ,için çok önemli idi,
Küçük baş koyun,Büyük baş ,sığır-manda ve tabii eşek, AT. Bu ovada Çok sayıda
Üstün özellikli At yetişmiş ve halen yetişmektedir.-(Hacıkebir At yetiştirme ve Yarışları-
Mayıs ayı)Aizanoi Kutsal mağara.Kutsal Mağara yakınına ilk yerleşim:
İlk Gelen topluluklar Kutsal Mağara ve civarına yerleşmişler.Daha sonra Ovanın ,Küçük
tepecikleri olan Güney batı kısmının ve Pankalas ırmağının kuzey batı kıyılarına İnmişler.
ve Aizanoi'nin temeli bu şekilde atılmıştır.Daha sonra Pankalas ırmağı güney yönünde de
yerleşim başlamıştır. İlk yapılar,tabi ki ot karıştırılmış çamurdan biriket ve Ağaç kullanılarak yapılmıştır.ÇevredeAğaç bolluğu olduğundan Konutlar iki katlı yapılırdı.Çatılar Çalı çırpı ot
karışım çamurla kapatılsada Azanistler çok geçmeden .Ağarı köyü yakınlarında kızıl toprağı
pişirim kiremit ,çanak çömlek üretiminebaşladılar.O tarihlerde ilerleme çok yavaş olduğundan
aizanoinin parlak dönemine daha çok zaman ,(600 yıl)vardı .Uzun yıllar Kısmen tarım ,Hayvan
cılık ve Balıkçılık yaparak yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Tahıl (buğday) ürünü için: Adam boyu
ekin olurmuş,bir karış-23 cm -kadar başak verirmiş,(Yani birim alandan yüksek verim alınırmış)
anlatısı günümüze kadar gelmiştir. Yazıda bu türden Anlatılara yer veriyorum ki ileriye taşınsın
gelecekteki araştırmacılara faydası olsun diye. İlk yıllardan,MÖ 150yy yıllara kadar sosyal,
kültürel gelişim olmuşsada ,yapılaşmada,ise pek bir ilerleme olmadığı anlaşılıyor Aizanoi bu
zaman dilimi içerisinde çeşitli devletlerin idaresi altına girse de yıkıcı savaşlara maruz kalmamış
,barış ve sükunet hakim olmuştur.
Aizanoi MÖ 333 yıllında B.İskender'in idaresine

genç yaşında (32) öldü.
Aizanoi'yi bir dönem hükmeden,
B.İSKENDER.*************************
Aizanoi de Kentleşme dönemi:
MÖ 150 İtibaren başlayan ilerleme Görkemli Aizanoi Şehrinin oluştuğu MS 300 yy kadar hızla
devam etmiştir.Yapılaşmada bilimsel metotlar,ms 40-50 li yıllarda kullanılmaya başlanılmıştır.Bu
dönemdeDoğal mermer kullanımı ön plandadır.Görkemli yapılar,köprüler ve diğer yapılarda me
rmer kullanılmıştır.Zarafet lüzum etmeyen yerlerde -taşkın önleme Baraj köprüsü ,Rıhtım inşası
gibi-kaya yontu malzeme
kullanılmıştır.Yapılarda ve yapı elamanlarının ölçülerinde -altın
orana-uygunluk vardır.
Medenileşme ,Birlikte hareket etme ,Topluca eğlenme,Eğitim ve Çalışma amaçlı organizasyon
yani medenileşme olgusu mö 150 yy tarihlerinde başlamış ve hız kazanmış olmalı.Ticaret,takas
tan paraya veDağınıklıktan 'PAZAR' kurulması olgusu ile çarşı-pazar alanları oluşması.Toplu ilan
duyuru ve Eğlence,panayır yerleri ve uygulama yöntemleri bu dönemde başlamış denilebilir.
Aizanoi
Aizanoi de Pazar kuruluyor.
Aizanoi de kaç kişi yaşıyordu.
Aizanoi nin merkez Nüfusu:
Aizanoi kentinde ilk pazar, Pankales ırmağının kuzey batı kesiminde iki büyük köprü arasındaki
alanda kurulmuştur.(Daha sora değineceğimiz İlk Borsanın da bulunduğu alandaki Pazar ise çok
sonra kurulmuştur).İlk zamanlarda satılacak mallar çayırlık zemine serilen yaygılar üzerine konula
rak satışa sunulurdu.Kent Olgusu da zaten bu dönemde oluşmaya başlamıştır.Önceleri Aizanoi
Büyük KÖY durumundaydı.Şehirleşmenin başlaması ile birlikte nüfus artışı olmuştur.Aizanoi mer
kez nüfusu budönemde mö 150 lerde 6 bin kadardı. MS 10. yılda, 70 bin.50.yılda 90 bin, 100.
yılda 112 bin'eçıkmış, ms 300.yıllara doğru 120-130 bin sayısına ulaşılması muhtemeldir Doğruya
en yakın sayı120 bin olanıdır.Bu Sayıdan ve ortalama doğum oranını esas alınarak yapılan geri sa
yım, belirtilenyıllardaki nüfus sayılarına ulaşmamızı sağlıyor.Ancak 300.cü yılın sonlarında,
nüfusun azaldığı ,bilinmekte sebebi ise bilinememektedir.' İleriki satırlarda bazı ihtimallerden bahsedilecektir'..burada karanlık bir BİN yıl vardır.Bu bin yılda
Aizanoi adeta buharlaşmıştır.Yaşayanlardan ve yaşanmış olaylardan çok az bilgi ve belge kalmıştır.
Yaşam alanları ise günümüze ulaşmıştır.Görkemli yapıların birçoğu sapasağlam ayaktadır.Köprüler
veTaşkın önleme barajı halen kullanılmaktadır. Nüfus artış hızı yukarıda belirtilen Medenileşme
olgusu ile orantılıdır.Çarşı-Pazar,Spor ve Eylence merkezi konumu Aizanoi'e yakın köylerden göç
alır hale getirmiştir.Yeri geldiğinde anlatılacak olan sporvede Futbol Aizani köylülerinin en sevdiği
ve becerdiği spordu.Bugün sıtayişle bahsettiğimiz Dümyada eşi olmayan bitişik Tiyatro-Stadyum yapısının inşasından çok önceleri aynı yerde Futbol oynanırdı .
İlk Futbol Sahası
Aizanoi'de FUTBOL
Buradaki yamaç kazılıp,çıkan toprak, zeminin iki yan tarafına yığılarak ilk ilkel stadyum yapılmış oldu.İlkel dense bile ' İlk Futbol sahası Aizanoi'de yapılmıştır'.desek yanlış olmaz. Zira bu yıllarda en önemli spor Futboldu. O dönemde tiyatro ise basit alanlarda yapılırdı.Sonraları Stadyum için toprak alınan yamaç Spor yarışları öncesi Bireysel taklit ve şovmenlerin gösteri yaptıkları yer haline geldi. sonraki yıllarda yapılacak olan Bugünkü Spor ve Tiyatro alanı oluşumu başlamış oldu.
İlk Futbol Sahası
Aizanoi'de FUTBOL
Buradaki yamaç kazılıp,çıkan toprak, zeminin iki yan tarafına yığılarak ilk ilkel stadyum yapılmış oldu.İlkel dense bile ' İlk Futbol sahası Aizanoi'de yapılmıştır'.desek yanlış olmaz. Zira bu yıllarda en önemli spor Futboldu. O dönemde tiyatro ise basit alanlarda yapılırdı.Sonraları Stadyum için toprak alınan yamaç Spor yarışları öncesi Bireysel taklit ve şovmenlerin gösteri yaptıkları yer haline geldi. sonraki yıllarda yapılacak olan Bugünkü Spor ve Tiyatro alanı oluşumu başlamış oldu.
Ve
Antik çağın en görkemli tiyatrosu
Antik Tiyatro( 20.000 kişilik).
Antik çağ Tiyatro oyuncuları................
En ünlü ve şöhretli artistlerin ,şhovmen lerin
gösteri yaptığı yer.O dönemin Madonna' larının
sahne aldığı yer
İLK MEDENİYETdöneminden mermer kalıntılar mevcuttu.Burada şu soru akla gelebiliyor.
Azanist'lerden çok önceleri yaşamışolanlar, Mermer işleme (İncehisar mermeri) ,süs ve
heykel yapabilmişken Aizanoililer neden yapamamış?.Küçük toplum ve yerleşim alanlarında
medeniyete katkı olmamaktadır.Büyük topluluklar ve Kentlerde Her konuda beceri ,kabiliyet
ortaya çıkmış ve karşılıklı etkileşim ve dayanışma ile Gelişim daha kolay ve çabuk olmuştur.
Aizanoi kenti büyüdükçe gelişim hız kazanmıştır.Yakın çevrede Mermer ve Taş ocakları bulun
ması Örnek olarak işlenmiş eski mermer kalıntıların bulunuyor olması,Yapılaşmada mermere
yönelinmesive yontu ustalığının ortaya çıkmasını sağlamıştır.
İleride Değinilecek olan Eğitim olgusu içinde Mermer işleme:Yontu,Süs,Heykel ve Mimarlık
gelişimininçok iyi noktalara ulaştığı anlatılacaktır..
Örnek kabartmalar....................................................................
METAL
Para
Bu yıllarda maden işletimi de yapan Aizanoililer birçok metal üretimi yapıyorlardı. Gümüş (Ag) para yerine
kullanılıyordu. Baskısız üzerinde yazı resim olmayan belli ölçütlerde yuvarlak Gümüş parçaları değiştirme aracı olarak kullanılıyordu. Mal takası yerine Gümüş ile takas yapılması ticarette kolaylık sağlamıştır.
Maden işletmeciliği Konusu ayrıca anlatılacaktır.
Aizanoi parası..............................................
(M.Ö. 3000) ve HELAK olan topluluk Madencilik ve Mermer işleme sanatında çok ileriydiler .
O döneme ait (mö 3000) başka bir yerde, işlenmiş , mermer resim,heykel,süs ve diğer yapı
malzemesi Kullanımı yoktu.Bu bakımdan İLK mermer işletmeciliği Çavdarhisar'da başlamıştır de-
nilebilir. Modern Aizanoi'nin Kuruluşunda eski medeniyete ait mermer kalıntılar örnek olmuştur.
Amazon Lahdi.Aizano. de
Bulunmuştur.halen Kütahya
Müzesindedir.
the most beautiful ancient city to visit
トルコで最も美しい古代都市
トルコを訪問する場所
мест для посещения в Турции
AİZANOİ kenti Çağdaşı kentlerden bir çok bakımda daha ileri ve farklıydı.Birçok konuda öncü
olmuştur.Kent merkezinin Yerleşimi (peyzaj),çok hoş ve mükemmel .Kuruluşundan 700 yıl sonra
Ulaştığı Modern Kent oluşumunda tam bir uyum, düzenli bir mimarlık anlayışının olduğu görülmek-
tedir.Çok hoş ve düzenli bir kent meydana getirilmiş.Pankalas ırmağı kıyısı boyunca uzanan
Çarşı-pazar,gezi ve tören yeri (dinsel tören hariç) , Şarap ve Aşk evleri,Genel mekanlar bulunu-
yordu.Bütün bu mekanlar Nehrin (Pankales) kuzey batısında idi. Önemli yapıları ve Dünyadaki ilk
Borsa binasının da olduğu karşı kıyıda henüz yapılaşma yoktu(Eski medeniyetin izleri hariç)
Borsa Konusu daha sora detaylıca anlatılacaktır.Borsanın başlangıcı ms 301 den çok öncedir.
Aizanoi de kaç köprü vardır.
Köprüler: 7+1 Ad köprü. 5i Ahşap, 2si mermer.
+Baraj-köprü.
+Baraj-köprü.
Pankalas Irmağı güney batısının yapılaşması ve köprüler ki 7 adet köprü yapılmıştır.bunların
İkisi halen kullanılan mermer köprülerdir.diğer 5 adedi Ahşap malzeme ile yapılan Ağaç köp-
rü idi. Irmağın akış yönü itibariyle En üstte Örentepe de Geniş Ahşap köprü,300 m aşağıda
Ahşap dar köprü,300 m kadar aşağıda Mermer 1. geniş köprü,250m sora dar ahşap köprü
Ki buradan muhtemelen SU taşıma kanalı da geçiriliyordu. 300m sonra mermer 2.geniş köprü ,
Daha aşağıda dar ahşap köprü ki buradan su kanalı da geçiriliyordu.En aşağıda geniş ahşap
ahşap köprüler bulunuyordu.Borsa binasının da bulunduğu çarşı-pazar ve gezi alanlarının
çok geliştiği tarihlerde ms 1ci yy dan sonra mermer köprüler inşa edilmiştir.1ci köprü muh-
temelen Irmak yatağı değiştirilerek yapılmış,2ci körü ise ırmak akışı yanlara kanalize edilerek
Önce temel yapılmış ve kapatılmış ,sonraki inşaat mevsimi üst yapı tamamlanmıştır. Daha
sora taşkın rıhtımı tamamlanmış,taşkın önleme baraj-köprünün temel,kemer kısmı yapılmış
Üst bölüm bitirilememiştir.bu yapılarda kaya yontu kullanılmıştır.Baraj-köprünün 100m ileri-
sindeki taş ocağında işlenmiş ,yarı işlenmiş büyük yontular kullanılmak üzere hazırlamış
halen yerinde durmaktadır.Belki bir ilgilenen olur da Na tamam köprü tamamlanır vede
yıkılmak üzere olan kısımlar onarılır diye kesilmiş taşlar üzgün üzgün beklemekteler.
Yukarıda bahsedilen 7 Ad köprü şehir içindekilerdir.Baraj -köprü hariç.
Rıhtım( Taşkın önleme duvarı)
Kutsal Irmak Penkalas.
Karşı kıyıda kanal taşları görülüyor,
Bu sistemin uygulandığı başka bir kent sanırım yok.
Nehir (Penkalas Irmağı) Suları Rıhtım içerisine alınarak kanalize edilmiştir, Taşkın
önleme amacına yönelik bu sistem 1100+ 1100 m Karşılıklı olarak yapılmıştır. halen
Sağlam kalan kısımlar mevcuttur......Günümüzden 1900 yıl önce yaşamış insanların
Bu şehir yapısını kafalarında kurgulaması ,Planlaması ve yapımını sağlaması. Taktir
Etmek lazım.Günümüz Teknolojisiyle bile zorlanarak yapılabilecek işler yapılmış.
Devasa Sütün ve Diğer Blok mermer malzemenin hazırlaması ve inşasında kullanılan
teknik daha sonra anlatılacaktır.
Bu eserler harika.2000 yıl önce Taşkın önleme barajı ve Sel sularının kanalize edilmesi.
Muazzan bir şehircilik anlayışı .Aizanoi deki Eserlerin her biri yüksek düşüncenin ürünü
Bu kentin kültürel yönü ve yaşam biçimi ,sosyal boyutu incelenmelidir.Mesela borsa konusu
Toplumsal,sosyal bir konu.Dünyanın İLK BORSASI Aizanoi dedir deniliyor.doğrudur
Aizanoi borsası yani enflasyon kontrolü ,ms 2.yy da muhtemeldir ki yapılıyordu. Pazar-çarşı
va borsa binası uyumlu bir yerleşin plan dahilinde yapılmış.Bu kısmın Gelişmesi sonucu
Mermer Köprüler (ms 154-157) yapılmıştır.Aizano de fiyat kontrolü ve tespiti muhte-
meldir ki bu tarihlerde başlamıştı.ve Roma Buradaki fiyat uygulamasını biliyordu.
Bir Fikir Jimnastiği yapalım: Yeni oluşan,Köy-kasaba
,mahalle ve semt için önceden yol,köprü vs yapılıyormu? hayır... O bölge belli büyüklüğe ulaştığında ihtiyaca uygun
Yol-Köprü vs.yapılıyor.Aizanoi de de aynı yöntem geçerli olmalı. Mermer Köprüler ms 154-157 de yapıldığına göre,Borsa binası daha önceden yapılmış ,olmalı. Bina yapı
Olarak incelendiğinde Kalıcı sağlan bir yapı.İri Mermer bloklarla yapılmış.Ve Fiyat
Listesi büyük bloklara yazılmış. Bu fiyat listeleri 301 den sonraya ait olsa idi Muhtemeldirki levhalara yazılır ve uygun yere
asılırdı. Günümüze en canlı şekilde ulaşan Fiyat
listesi sadece Aizanoi de bulunmaktadır.
Where was the first stock exchange transactions
Bu Tür borsa yapısı başka bir yerde yoktur.Fiyat listeleri de bu kadar kalıcı ve muntazam
değildir.Bir kaç yerde bu listelerin kopyaları bulunuyor olsa da basit mermer yapraklar üzerine yazılmış ve kalıcı olmadıkları izlenimi vermektedirler. Zaten Dioçletian 301 yasaları Aizanoi
dışında kabul görmemiş ,karşı çıkılmıştır.Aizanoi'de borsa ve Fiyat uygulaması MS 2 yy lerde
kurulmuş ve başarılı olmuş .
değildir.Bir kaç yerde bu listelerin kopyaları bulunuyor olsa da basit mermer yapraklar üzerine yazılmış ve kalıcı olmadıkları izlenimi vermektedirler. Zaten Dioçletian 301 yasaları Aizanoi
dışında kabul görmemiş ,karşı çıkılmıştır.Aizanoi'de borsa ve Fiyat uygulaması MS 2 yy lerde
kurulmuş ve başarılı olmuş .
Enflasyonla mücadele Aizanoi de
Başladı.
İlk fiyat kontrolu Aizanoi de.
İlk Borsa Aizanoi de
Dünyadaki İLK BORSA .
MS 301 den öncebaşlamıştır,Çünkü İmparator DİOÇLETİAN in çıkardığı yasa Aizanöi
ye hangi tarihte ulaştı ,Halkın ,Tüccar ve üreticinin Görüşü nezaman
alındı .Benimsendi mi ?
Benimsenmiş olsa bile Bu liste ve her türlü mal.Hizmet ve Köle fiyatlarının belir-
lenmesi nekadar zaman alır.Tüm kararlar alınmış olsun .sıra borsa inşasına gelsin. görenler
bilir büyük boy masa ölçüsündeki Mermer bloklardan oluşan ve bir yüzü fiyat listesi yazılan
bina kurulmuş. Bu nekadar zamanda yapılmış olabilir.sanırım uzun zaman alır.Diocletian
ms 284-305 yıllarında hüküm sürmüş. yasalar 301 sonu,çıkarılmış.305 yılı mayıs ayında
Dioçletian 'ın yerine , yeni imparator iş başına gelmiş ve birçok yerde söz konusu yasa
uygulanamamışken acele İptal edilmiştir.Bir yapı ve kullanım amacı benimsenmemiş ve
Bir İmparatorun zorlaması ile yapılacak olan Borsa binasının görkemli ve ebedi geçerli
olacak şekilde yapılmış olması akla ziyan .Yani Aizanoi de Borsa ,Dioçletian Yasaların-
dan (301) öncesi kurulmuştur.Buradan Esinlenen İmparator zorlama ile Fiyat Kontrol ve
belirleme amacına ulaşamamıştır.Bir çok kentte bu yasalara sert muhalefet ve direnişler
olmuş insan ölümleri olmuştur.Tüccarlar karşı çıkmışlar ekonomiyi felç etmişlerdir..
Где первая фондовая биржа в мире.
giderleri çok yük
sek miktarda idi.
o nedenleÇok vergi toplamak
durumunda idiler. Aizanoi de
vergi az alınırdı
durumunda idiler. Aizanoi de
vergi az alınırdı
Toplanan vergiler Yol,
su köprü,tiyatro ve bu
gibi yerlere harcanırdı
halk çok mutlu idi.
FİYATLAR......
Dünden-bugüne Fiyatlar:
Borsada Belirtilen Fiyatları Güncelleyelim
Zeytinin Liste Fiyat: 40 Ad = 4 Dinar.
40 Ad Zeytin = 200 gram.yani 4 dinar.
1Kg zeytin = 20 Dinar.........
.
Demirci ve Araba ustası yevmiyesi ( iki öğün yiyecek veriliyor)
50 dinar. Kaç Kg Zeytin Alabilir, 50/20= 2,5 kg. Günümüzde İyi kalite zeytin 17 Türk
lirası olduğuna göre Bir usta 2,5 kg zeytin karşılığı 42 lira yevmiyeye denk geliyor.
Aizanoi soğuk iklim. Zeytin üretimi yoktur.İthal zeytin pahalı olması normal kabul edilmeli.
Zaten Borsa da En Yüksek fiyat belirtiliyor.
Bu fiyatlar üstte görülen mermer blokta yazılı. Aizanoi ye gelip okuyabilirsiniz.
Dünyanın ilk kiralık kasası
Dünyada ilk banka.
ANTİK ÇAĞDA BANKA********************
Tapınağın en korunaklı
bölümünden bir merdivenle
Aşağıya inilmektedir.
Tapınağın Alt kısmı. Antik Çağda
Tapınaklar Kıymetli eşya ,Belge Para gibi
şeylerin korunduğu yerlerdi. Aizanoi Zeus Tapınağı
Alt kısmındaki Tonozlu yapınının Başka benzeri yoktur.
çok korunaklı bu kısım Para karşılığı Kıymetli menkul
saklama yeri olarak kullanılmıştır.Bugünkü bankacılığın belkide
ilk örneği ,Kiralık kasa, nın başlangıcı diyebiliriz.
Burasının 322 milyon ad Gümüş paranın muhafaza edilebilecek kapa
sitede olduğu görülmektedir.Burası günlük işlem yapılan bir banka ve devletin
kasası görevini yapan yer. Esas HAZİNE ve Para basılan yer kent dışında
çok korunaklı bir yer olmalı.
sitede olduğu görülmektedir.Burası günlük işlem yapılan bir banka ve devletin
kasası görevini yapan yer. Esas HAZİNE ve Para basılan yer kent dışında
çok korunaklı bir yer olmalı.
İlk para Basımı:
Aizanoi Darphanesi.
Aizanoi kendi ihtiyacı dışında başka bazı çağdaşı şehir devletlerinin para basma işlerini
yapıyordu.Büyük bir Darphaneye sahipti.Aizanoi de Gümüş cevheri işletmesi yapılıyordu.
Bu imkanlara sahip aizanoi para merkezi durumunda idi.Kıymetli maden ( altın ,gümüş ,
kurşun ve demir gibi) yataklarına sahipti. Demir işleme Kalıp ve heykel sanatı gelişmişti.
Demir işleme atölyeleri vardı.
HAZİNE
Para basılan yer (DARPHANE) ve,
Aizanoi HAZİNESİ :.
yapıyordu.Büyük bir Darphaneye sahipti.Aizanoi de Gümüş cevheri işletmesi yapılıyordu.
Bu imkanlara sahip aizanoi para merkezi durumunda idi.Kıymetli maden ( altın ,gümüş ,
kurşun ve demir gibi) yataklarına sahipti. Demir işleme Kalıp ve heykel sanatı gelişmişti.
Demir işleme atölyeleri vardı.
HAZİNE
Para basılan yer (DARPHANE) ve,
Aizanoi HAZİNESİ :.
Para korunması zor olan bir kıymet.Çeşitli yöntemler uygulanmış . Aizanoi tüm
Ege şehir devletlerinin para basım işinin yapıldığı Darphane tesislerinin işletmesini
yapan bir yer,Buradaki darphanede hem kendi ihtiyacı, hemde çağdaşı bir çok
devletin parası basılıyordu.Tesisler ormanlık alanda dev bir mağarada kurulmuştu.
Bu bilgileri doğrulayan Anlatı, Söylence-ler var.Hazine ve Darphanenin Muhafızları
ve öteki görevlileri tabii ki vardı.
An interesting story, Aizanoi
HAZİNE ve DARPHANE-nin Bulunduğu MAĞARA.
SÖYLENCE,
Kamufle olmuş muhafızlar tarafından korunan Mağaranın bir şekilde yerinin öğrenilmesi,
muhafızların etkisiz hale getirilmesi ve talan edilmesi ihtimaline karşı akıl dolu önlemler
düşünülmüş ve başkalarının buraya zarar vermesinin önlemi düşünülmüş ve halen
bu mağaraya girmek mümkün olmamış.
Mağara ve İçerisindeki darphane ve hazineye ulaşmak için bin bir tuzaklı labirentlerden
geçmek gerekiyormuş.Mağara derinliklerinde oksijen sorununun giderilmesi gerekiyormuş.
Bunun için gizli aydınlık ve havalandırma bacalarının yerinin bilinmesi gerekiyormuş.
Her şeye rağmen Mağarayı buldunuz ve girmek istediniz.
Karanlık bir yol -mağara içerisine 15 adım ilerlediniz.Karşınızda 7 ad yol .Acaba hangi yol
hazineye ulaşıyor?. belli değil.bir yola girdiniz ve ilerlediniz. Zifiri karanlık artık el feneri kafi
gelmiyor.Işık absorbe oluyor.Dar yolda tek kişi ancak ilerliyor diğerleri arkada.Biraz korku
başlıyor, acaba arkadakiler geliyormu sorusu akıldan çıkmıyor.Ha cesaret ilerleme devam ediyor.
Tabii havasızlık (oksijen azlığı) başlıyor,karanlık,ayak sesleri nefes bile yankılanıyor.Devam ediyor
sunuz ve karşıda gözleri parlayan iki ad aslan. sağlı sollu konuşlanmışlar.(Göz çukuruna Fosfor
konulan aslan düzenekleri.Fosfor maden Aizanoi yakınında bugün adı Barağı olan köyün yakınında
bulunmaktadır) Aslanlar bir şekilde etkisiz hale getirdiniz ve ilerliyorsunuz.Artık korku ve ümitsizlik hat safhada.Ekipten bazıları geri dönüşü tetikte bekliyor.Bazılarının gazı ile öndeki ilerliyor. A aa.
Bir demir kapı.Akıl dolu bir düzenek .Yaklaşanı darp eden bir sistem kurulmuş.Kapıyı geçmek
çok uğraştırıyor( Günümüzde AVM lerdeki otomatik kapılar gibi .İnsanı gördüğünde harekete geçen bir kapı.Üzerine bastığınız bir levha kapı yaylarını tetikliyor ve karşıdakilere darp eden kollar hareket
leniyor) Bir şekilde kapıyı imha edip geçtiniz.Korkular katlandı,heyecan ve titreme güvensizlik hat
hat safhada.Havasız karanlık,korku Pişmanlık.Ha gayret ileri derken Karşıda iki yanda gözleri
ışık saçan Dev Ejderhalar.Ağızlarından sıvı (zehir) püskürtüyorlar.Sağlıklı düşünde yok oluyor ve
şuursuz ricat çoktan başlıyor ve kendilerini mağara dışına zor atıyorlarmış... hikaye bu. Gerçekle
alakası az da olsa vardır.En azından Aizanoi hazinesi ve Darphanesinin var olduğu gerçeğini
hatırlatıyor,unutturmamış.Ayrıca eski insanların hayal gücü hakkında kanaat edinmiş oluyoruz.
Geçici depo:
Ehl-i Örf’ün Zulm, İşkence, Hapis ve Ölümle Sonuçlanan
Suiistimalleri
Ehl-i örfün mal ve para edinmek amacıyla işlediği ilk başlık altında incelenen suiistimallerde reayanın can güvenliğine bir taarruz olmadığı görülmektedir. Bununla beraber bu başlık altında incelenen belgelerde ehl-i örf taifesinin, yine maddi kazanç sağlamak amacıyla, ancak bu kez reayanın can
güvenliğine kastederek gerçekleştirdiği suiistimaller ve bu suçlara mukabil
merkezin tepkisi ve müdahalesi üzerinde durulacaktır. Buradan hareketle
ele alınan ilk hüküm yapılan kötü muamele neticesinde reayanın toprağını
terk etmesiyle ilgilidir. Bu hüküm, Kütahya’nın Çavdarhisar mevkiinde,
“hisar-ı çavdar” halkının arzı üzerine kayda geçmiştir. Buna göre belgede,
Kütahya mütesellimi ve Germiyan mütevellisi Selim, faili meçhul bir ölü-
mü sebep göstererek Çavdarhisar halkından “öşr-i diyet” ve “ücret-i kadem” adıyla para almışlardır. Adı geçenler bununla da kalmayarak reaya
halkına baskıyı sürdürmüşler ve reayanın topraklarını terk etme kararı almasına neden olmuşlardır (MD. 85: 112, h. 261). Bunun üzerine görülen
davada merkez yapılan zulmün derhal engellenmesini istemiştir. Ayrıca
merkezden gönderilen emirde “öşr-i diyet” adıyla toplanan verginin yasaklandığını ve bu gerekçeyle toplanmış paranın iadesi emredilmiştir (aynı
belge). Burada dikkati çeken nokta ehl-i örf taifesinin yaptığı zulüm sonucu
reayanın topraklarını terk etme kararı almasıdır. Bu durumun belgeye yansıması, merkeze gönderilen bu arzın daha etkili olması adına yapılmış olabilir. Öyle ki buna benzer bir başka olay devre çıkma başlığı altında aktarmış-
tı. Daha önce söylediği gibi reayanın bu tür suiistimallere karşı yapabildiği
en önemli hareket toprağını terk etme ya da terk etmekle tehdittir. Reayanın kötü muamele sonucu topraklarını terk ettiği bir başka olay ise Gölpazarı kazasında meydana gelmiştir. Kütahya mollasına ve Gölpazarı naibine
gönderilen hükümden anlaşıldığına göre, Kütahya mütesellimi reayadan
“ferman akçası”, “konak akçesi” ve “kisve” adı altında kanunsuz vergi almıştır. Bu durumun engellenmesine dair emr-i şerif gönderilmesine rağmen
mütesellim “zulm ve teaddi” ile vergi almaya devam etm
Ehl-i Örf’ün Zulm, İşkence, Hapis ve Ölümle Sonuçlanan
Suiistimalleri
Ehl-i örfün mal ve para edinmek amacıyla işlediği ilk başlık altında incelenen suiistimallerde reayanın can güvenliğine bir taarruz olmadığı görülmektedir. Bununla beraber bu başlık altında incelenen belgelerde ehl-i örf taifesinin, yine maddi kazanç sağlamak amacıyla, ancak bu kez reayanın can
güvenliğine kastederek gerçekleştirdiği suiistimaller ve bu suçlara mukabil
merkezin tepkisi ve müdahalesi üzerinde durulacaktır. Buradan hareketle
ele alınan ilk hüküm yapılan kötü muamele neticesinde reayanın toprağını
terk etmesiyle ilgilidir. Bu hüküm, Kütahya’nın Çavdarhisar mevkiinde,
“hisar-ı çavdar” halkının arzı üzerine kayda geçmiştir. Buna göre belgede,
Kütahya mütesellimi ve Germiyan mütevellisi Selim, faili meçhul bir ölü-
mü sebep göstererek Çavdarhisar halkından “öşr-i diyet” ve “ücret-i kadem” adıyla para almışlardır. Adı geçenler bununla da kalmayarak reaya
halkına baskıyı sürdürmüşler ve reayanın topraklarını terk etme kararı almasına neden olmuşlardır (MD. 85: 112, h. 261). Bunun üzerine görülen
davada merkez yapılan zulmün derhal engellenmesini istemiştir. Ayrıca
merkezden gönderilen emirde “öşr-i diyet” adıyla toplanan verginin yasaklandığını ve bu gerekçeyle toplanmış paranın iadesi emredilmiştir (aynı
belge). Burada dikkati çeken nokta ehl-i örf taifesinin yaptığı zulüm sonucu
reayanın topraklarını terk etme kararı almasıdır. Bu durumun belgeye yansıması, merkeze gönderilen bu arzın daha etkili olması adına yapılmış olabilir. Öyle ki buna benzer bir başka olay devre çıkma başlığı altında aktarmış-
tı. Daha önce söylediği gibi reayanın bu tür suiistimallere karşı yapabildiği
en önemli hareket toprağını terk etme ya da terk etmekle tehdittir. Reayanın kötü muamele sonucu topraklarını terk ettiği bir başka olay ise Gölpazarı kazasında meydana gelmiştir. Kütahya mollasına ve Gölpazarı naibine
gönderilen hükümden anlaşıldığına göre, Kütahya mütesellimi reayadan
“ferman akçası”, “konak akçesi” ve “kisve” adı altında kanunsuz vergi almıştır. Bu durumun engellenmesine dair emr-i şerif gönderilmesine rağmen
mütesellim “zulm ve teaddi” ile vergi almaya devam etm
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder